اثر جهت دامنه و تاج پوشش بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در جنگل های زاگرس (مطالعه موردی جنگل های شهرستان ایلام، دالاب)

چکیده خاک یکی از مهم ترین اجزای تشکیل دهنده، در جنگل است. درختان مواد غذایی مورد نیاز خود را از خاک می گیرند و ریشه های آن ها که وظیفه جذب آب و عناصر غذایی و اسقرار درخت را بر عهده دارند، در خاک قرار می گیرد. از آنجایی که توده جنگلی به وسیله خاک حمایت می شود شناسایی خاک، تعیین قابلیت و استعداد آن ها اولین گام برای اعمال مدیریت بهتر به شمار می رود. در این تحقیق اثر جهت دامنه و تاج پوشش بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مورد بررسی قرار گرفت. هدف از این مطالعه یافتن ارتباط بین جهت دامنه و تاج پوشش بر عناصر غذایی خاک بود. نمونه برداری از خاک در منطقه تنگ دالاب واقع در استان ایلام که جزئی از زاگرس جنوبی است در دو دامنه شمالی و جنوبی و در دو موقعیت زیر تاج و خارج آن در مورد گونه بلوط ایرانی انجام شد. در هر دامنه، سه ترانسکت ارتفاعی پیاده شد که نمونه برداری ها در طول دامنه به فواصل 50 متری از یکدیگر انجام گرفت و روی هم رفته تعداد نمونه ها 120 عدد بود. بعد از آنالیز نرمال بودن داده ها، برای تجزیه واریانس از طرح آماری فاکتوریل استفاده شد و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن در سطح 5% انجام شد. به عنوان نتیجه گیری کلی از این تحقیق می توان گفت که در بررسی تأثیر دو عامل تاج و جهت دامنه در پراکنش عناصر غذایی خاک، اثر دامنه بیشتر از تاج بود که بر میزان رس، شن، کربن آلی، نیتروژن کل، پتاسیم، کلسیم و منیزیم تبادلی و هدایت الکتریکی تأثیر گذاشت در حالی که تأثیر تاج تنها بر میزان رس، پتاسیم و اسیدیته اختلاف معنی داری را به وجود آورد. همچنین نتایج نشان داد با حرکت از موقعیت بالای دامنه به طرف پایین دامنه بر غلظت عناصر غذایی در خاک اضافه شد و مقدار عناصر غذایی خاک در بخش پایینی دامنه در مقایسه با بخش بالاتر و میانه دامنه بیشتر بود. نتایج به دست آمده از تحقیق این فرضیات را تأیید می کنند که عناصر غذایی در دامنه شمالی بیشتر از دامنه جنوبی و در زیر تاج درختان نسبت به خارج از تاج بهتر بوده همچنین با حرکت از بالای دامنه به پایین دامنه بر غلظت عناصر در خاک افزوده می شود.